Η κοινωνία μας
πορεύεται σε δρόμους ατρίβητους, σ’ έναν κόσμο που δεν πιστεύει τίποτε, δεν
ελπίζει τίποτε και έχει πλήρη έλλειψη καθαρής γνώσεως.
Η αναπαραγωγή ψευδών ειδήσεων, σε μεγάλο
εύρος, όπως είναι το επίπεδο του διαδικτύου (τα ονομάζουν και μέσα κοινωνικής
δικτύωσης), δημιουργούν ψεύτικες γνώσεις και εσφαλμένες εντυπώσεις. Όσο ποιο
«πικάντικη» είναι η υποτιθέμενη είδηση ή πληροφορία, τόσο πιο εύκολα γίνεται
πιστευτή. Ο δέκτης της πληροφορίας αυτής δεν την επεξεργάζεται στο μυαλό του.
Του αρέσει και την αποδέχεται. Ικανοποιεί το θυμικό του. Έπειτα, σχεδόν
ακαριαία γίνεται δική του – προσωπική πίστη. Είναι εκείνη η «αλήθεια» που του
αρέσει. Δεν είναι διατεθειμένος να ακούσει τίποτε
άλλο.
Αυτή η
λειτουργία δεν είναι αθώα. Ανήκει στην κατηγορία της προπαγάνδας, αλλά οι
σύγχρονοι προπαγανδιστές, για να αποφύγουν αυτήν την φορτισμένη αρνητικά λέξη,
εφεύρον τη διατύπωση της φράσης «δημόσιες σχέσεις». Με τον τρόπο αυτόν παίζουν κυριαρχικό λόγο στη
χειραγώγηση της πληροφορίας για πολιτικούς, διαφημιστικούς και άλλους σκοπούς.
Έτσι το πνεύμα
των «δημοσίων σχέσεων» υπεισήλθε σε όλα τα πεδία δράσεως, πολιτικής και
οικονομικής, της κοινωνίας, χωρίς να εξαιρεθούν και τα πεδία των επιστημών, με
«επιστράτευση» ειδικών και λομπιστών προς προβολή και ανάδειξη διαφόρων
προϊόντων. Οι εμπορικές αυτές σκοπιμότητες συμπεριέλαβαν κάθε είδους
βιομηχανικά και άλλα προϊόντα, από τις
φαρμακευτικές εταιρείες, διάφορες επιστημονικές έρευνες, ιδία μέσω γενομένων
επιστημονικών μελετών, ακόμη και ιατρικών. Από το 2015 ο αρχισυντάκτης του παγκοσμίου επιρροής ιατρικού περιοδικού «LANCET», δηλαδή ο Ρίτσαρντ Χορτον, έγραψε ότι «η επιστήμη έχει πάρει μια σκοτεινή τροπή» και παραδέχεται ότι το
ήμισυ της επιστημονικής εκδοτικής παραγωγής θεωρείται πλέον ότι μπορεί να είναι
λανθασμένο.
Αυτές οι
διαπιστώσεις και τα ερωτηματικά έχουν διατυπωθεί και από άλλους επιστημονικούς
φορείς και καθηγητές Πανεπιστημίου, ώστε η επιστημονική αλήθεια να μην
εκλαμβάνεται ως πραγματικό αγαθό, αλλά ν’ αποτελεί μέσον εξυπηρέτησης
οικονομικών και πολιτικών συμφερόντων ή εκφράζουν προσωπικές απόψεις που δεν
έχουν εχέγγυα «αληθείας».
Μ’ αυτές τις
σκέψεις στηριζόμενοι στο θυμικό και στην «αλήθεια» που οι ίδιοι οι πολίτες
θέλουν να πιστεύουν ως υπάρχουσα, πλείστοι άνθρωποι στην Αμερική πιστεύουν ότι ο
ισχυρισμός για την κλιματική αλλαγή αποτελεί συνωμοσία που έχει εξυφάνει το
Πεκίνο, για να πληγεί η Αμερικανική οικονομία, παρ’ ότι ο ισχυρισμός
αυτός βασίζεται σε πραγματικά και επιστημονικά δεδομένα. Το ίδιο συμβαίνει
και σε άλλες περιπτώσεις, όπως συνέβη στο BREXIT και στην προεκλογική καμπάνια του Τραμπ,
όπως εξέθεσα σε προηγούμενο κείμενό μου. Τότε ακριβώς το Λεξικό της
Οξφόρδης ανέδειξε ως λέξη της χρονιάς το
«post – truth», δηλαδή το ΜΕΤΑ –ΑΛΗΘΕΙΑ.
Ο σημερινός άνθρωπος,
μέσα στην οικονομική κρίση και στην ακατάσχετη επιδρομή του ψεύδους και
της αμφισβήτησης των πάντων, έχασε την εμπιστοσύνη του στους θεσμούς,
γοητεύθηκε από την αστραποβολή του παραλόγου και εδραπέτευσε από τον κόσμο της
λογικής. Βασικό στοιχείο αυτής της εκτροπής είναι και ο λαϊκισμός, ο οποίος δεν φείδεται υποσχέσεων και πράξεων που δεν
είναι δυνατόν να γίνουν.
Γι’ αυτό οι «δραπέτες» της λογικής θεωρούν την προσωπική
τους γνώμη, που έχει διαπλασθεί μέσα σε αυτό το περιβάλλον, ως υπέρτερη κάθε ισχυρισμού ή
επιστημονικού πορίσματος. Και δυστυχώς, αυτήν την θέση τους, δεν είναι καθόλου
εύκολο να την αλλάξεις. Σχεδόν αδύνατον. Έτσι καταλήγουν και στην απόκρουση των
εγγραμμάτων, των διανοούμενων και των εν γένει ΕΛΙΤ μιας κοινωνίας.
Η απόδραση στο παράλογο, είναι ένα φαινόμενο που τώρα ξεκινάει στην Πατρίδα μας. Για να μην φουντώσει, πρέπει όλοι
μας και η Πολιτεία να επέμβει δια της Παιδείας και της εξύψωσης του μορφωτικού
επιπέδου μας.
Σε άλλα να μην
ελπίζεις.
ΓΙΑΝ.ΚΟΣ
